Het Is Altijd Lente in De Ogen Van De Tandartsassistente

Bijna iedereen kent wel het nummer ‘Het Is Altijd Lente in De Ogen Van De Tandartsassistente’ van Peter de Koning. Aan u de taak om te raden waar ik het over wil gaan hebben? Ik wil het met u hebben over het tandartsenproject van de Sociaal raadslieden van Stimenz. Daarbij zal ik niet ingaan op tandarts technische zaken, immers daar kan een tandarts beter iets over vertellen. Wat ik u wel kan bieden is een kijkje in de keuken van het Sociaal raadsliedenwerk. Daarbij begin ik direct met een disclaimer. Ik ben namelijk geen Sociaal raadsman, maar heb een functie waarbij ik met de Sociaal raadslieden samenwerk.

Voor diegene die niet wekelijks bij de Sociaal raadslieden in de spreekkamer zitten zal ik even uitleggen wat zij doen. Inwoners kunnen bij hen terecht voor alle soorten sociaal-juridische vragen. In de praktijk betekent dit dat mensen bijvoorbeeld aankloppen als zij problemen met de Belastingdienst ervaren en/of vastlopen bij vragen rondom werk of inkomen. Bijvoorbeeld dat er iets misgaat rondom de uitkering of dat mensen zonder werk zitten. Ook helpen mijn collega’s met het invullen van aanvragen voor visa en verblijfsvergunningen. Vragen over wat de rechten en plichten van inwoners zijn in andersoortige situaties kunnen ook door hen worden beantwoord. U kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan: wat is mijn rechtspositie als ik ga scheiden. 

Iemand die gescheiden is en nu in een eigen huurhuis woont, wordt ineens geconfronteerd met bijvoorbeeld de gemeentelijke en waterschapsbelasting die betaald moeten worden. Met deze belastingenaanslagen gaan inwoners dan naar het inloopspreekuur. Vervolgens ga ik samen met inwoners aan de slag om het formulier in te vullen waarmee zij kwijtschelding kunnen aanvragen. Ook help ik hen bij het invullen van bijvoorbeeld het aanvragen van regelingen in het kader van het gemeentelijke armoedebeleid. Of het aanvragen van bijzondere bijstand voor bijvoorbeeld medische kosten of voor het inrichten van de woning waar deze persoon in woont. Nadat ik samen met de inwoner naar de aanvraag heb gekeken sturen we alles digitaal of per post naar bijvoorbeeld de gemeente of het waterschap. Zij beoordelen dan of een inwoner recht heeft op de ingediende aanvraag. 

Is het aanvragen van deze zaken even een formuliertje invullen en klaar? Soms wel, soms ook niet. Dan ga ik samen met de inwoner aan de slag om de nodige bewijsstukken te verzamelen. 

Lukt het inwoners niet om dit zelf doen, dan help ik ze graag. Betekent dit dat inwoners alle papieren bij mij over de schutting kunnen gooien en zeggen veel succes ermee Ernst? Nee, het is mijn taak over voor te zorgen dat zij zo zelfredzaam mogelijk worden. Immers vindt de overheid dat het oplossen van deze problemen de eigen verantwoordelijkheid is van mensen. Het zelfredzaam maken van inwoners betekent in de praktijk dat, wat inwoners zelf kunnen of zelf kunnen leren, ik ook door inwoners zelf laat doen. Aan de hand van de volgende voorbeelden wil ik laten zien hoe dit in de praktijk werkt. Ik citeer een bewerkte versie van een bericht wat ik hierover van het voorjaar op sociale media heb gezet:

“Soms zijn het mooie dingen die ik meemaak. Zoals die keer dat een inwoner vraagt om hulp bij het bellen naar een organisatie. Aan het begin van het telefoongesprek vraag ik aan de inwoner om haar naam te noemen,  in de verwachting dat ik het gesprek daarna verder overneem. Echter voert zij het gesprek zelf en het gesprek loopt perfect. Achteraf complimenteer ik haar hiermee en geef haar mee dat ze dit voortaan zelf kan. 

Vaak proberen mensen hun problemen zelf op te lossen. Alleen  overvragen ze zich zelf of hun omgeving hierdoor. Een voorbeeld hiervan is een inwoner die met 13-jarige zoon naar mijn spreekuur komt. Deze zoon moet de vraag van zijn vader vertalen waarom zij ergens geen recht op hebben en mij  uitleggen wat dit voor het gezin betekent. Ik vind dit een te belastend gesprek voor de zoon van 13. Daarom heb ik het gesprek gestopt en aangegeven graag verder te willen kijken als vader een volwassene meeneemt die vertaalt. 

Een andere keer heb ik contact met een inwoner waarvan ik eerst denk ‘die kan veel zelf’. Als we verder contact met elkaar hebben blijkt dat ze vaak sterk overkomt en hierdoor vaak overvraagd wordt.. Toen ik mij hier bewust van werd heb ik dit benoemd en hiervoor mijn excuses aangeboden.  Omdat iemand overvragen niet bijdraagt aan de oplossing. Daarom heb ik gekeken welke hulp er nog meer nodig is en haar hier naar toe verwezen.”

Dat inwoners vaak overvraagd worden kan zorgen voor veel frustratie bij hen. In de spreekkamer uiten mensen daarom af en toe hun onmacht. Dan krijg ik even wat woede uit onbegrip over mij heen. Zo had ik een keer een oudere man in de spreekkamer die kwijtschelding voor de waterschapsbelasting wilde aanvragen. Hij gaf aan gek te worden van al het digitale gedoe. Dus ik begin met hem aan de papieren aanvraag. Toch moesten we verschillende bewijstukken digitaal opzoeken. Hierdoor raakte hij compleet gestrest en kondigde aan te gaan flippen. Gelukkig was ik al door een collega gebrieft dat deze man dit uit onmacht deed, dus ik kon het redelijk van mij aflaten glijden in het gesprek. Toen we klaar waren besefte hij dat hij vanuit zijn stress regeerde en heeft zijn excuses aangeboden. 

  Als dit gebeurt ben ik mij er steeds van bewust dat dit een uiting van onmacht van de inwoner is. Toch raakt dit soort dingen mij soms best wel, ‘s avonds moet ik dan ook even een plekje geven. Omdat wij weten dat iedereen deze ervaring kan hebben zorgen we ervoor dat collega’s elkaar hierin goed steunen. Ook hebben we van de zomer een agressietraining gehad. 

Ook zijn er soms inwoners die ons willen bedanken door voor collega’s een muts te breien of wat lekkers mee te nemen. Hier kunnen we als team dan weer van genieten. Vooral die muts zetten we om beurten op. Soms zijn er ook inwoners waar ik zelf wat van leer. Een voorbeeld hiervan is dat ik een inwoner van ongeveer mijn leeftijd heb geholpen bij het vastleggen van zijn uitvaartwensen bij DELA. Later bedacht ik: misschien wordt het tijd dat ik zelf ook eens een uitvaartverzekering ga afsluiten. Verder had ik begin deze maand een afspraak met een inwoner die zijn buurman meenam. In dit gesprek gingen we kijken waar de inwoner recht had. Hiervoor moet ik kijken naar welke inkomensnormen er gelden. De buurman ging toen met mij meerekenen. Samen ontdekte we toen een fout in de normenlijst die wij gebruiken.

Dan wil ik het tot slot  met u hebben over wat wij niet doen. Namelijk een tandartsenproject. Waarom doen wij dit niet in Arnhem? Simpel, omdat een lokaal fonds hier al in voorziet. Ik denk dat dit beter is. Aangezien het niet de rol is van sociaal raadslieden om te toetsen of mensen ergens recht op hebben, maar hen te ondersteunen in het verkrijgen van hun rechten. 

Dit neemt niet weg dat ik het fanatisch vind wat de sociaal raadslieden van Stimenz dit doen. Ook ben ik dankbaar dat wij vanuit de loges dit project ondersteunen. Want hierdoor kunnen de inwoners van Apeldoorn een gewoon gelukkig leven hebben. Waardoor zij op een betekenisvolle manier kunnen meedoen aan de samenleving. Ik geloof er namelijk in dat iedereen dit ten diepste wil. 

Ernst Zegers