Een leven lang de geur van inkt opsnuiven

Als je al enige jaren geniet van een pensioen krijg je de neiging om terug te kijken.

Mijn hele werkzame leven heb ik door gebracht in de grafische industrie: de drukkerij wereld.

Als jonge knaap kreeg ik de kans een streekblad op te zetten dat wekelijks verscheen in de zuidoosthoek van de mooie provincie Friesland.

Niet alleen heb je dan te maken met het invullen van de journalistieke kant, de commerciële kant, maar ook de technische kant.

Als ik terug kijk kan ik alleen maar constateren dat er eigenlijk geen bedrijfstak is die in haar eeuwenlang bestaan in zo korte tijd veranderd is van een ambacht naar high tech.

Als Amsterdamse jongeling moest ik mij echter eerst een ding eigen maken: de Friese taal in woord en geschrift. Tenslotte was ik gast in die mooie provincie en daar spreken ze hun eigen taal. Want Fries is een taal en waag het niet daar anders over te denken!

Het was ook de tijd dat het drukprocede nog een echt ambacht was. Er werd gewerkt in hoogdruk. Dat houdt in dat er loden regels gebruikt werden met daarin een verhoogd beeld met de letter. Die regels werden gemaakt in een zetmachine waar de zetters in rap tempo alle door journalisten aangeleverde getypte kopij nogmaals over mochten typen om er zetsel van te maken: een verzameling loden regels, keurig in kolommen en later met losse loden letters voorzien van de krantenkoppen. Voor de afbeeldingen en foto’s moesten cliches gebruikt worden. Dat waren metalen plaatjes waarin door een fotografisch procede de lijnen en rasters (de puntjes in een foto die voor de grijstinten zorgden) via een etsprocede met zuur vervaardigd werden.

Nieuwe technieken kwamen begin jaren zeventig van de vorige eeuw op en er werd overgeschakeld op het offsetprocede: dat is een vlakdruksysteem, waarbij met aluminiumplaten gedrukt wordt waarop een lichtgevoelige laag aangebracht was en het paginabeeld op belicht kon worden.

Dat zorgde voor een enorme vlucht in de technische ontwikkeling.

Een veel grotere ontwikkeling was natuurlijk de opkomst van het internet en de verdere digitalisering. In de jaren zestig van de vorige eeuw kreeg men informatie binnen via radio en televisie. De krant was in de meeste gezinnen het rustpunt van de dag. Iedereen was wel geabonneerd op een ochtend- of avondblad.

Het internet maakte dat die informatie op allerlei andere manieren bij de doelgroepen terecht komt.

De social media maakt dat mensen ook op een andere manier met elkaar zijn gaan communiceren.

De kranten kregen het steeds moeilijker om hun oplagen te behouden en vooral ook de advertentie inkomsten daalden ten gunste van radio en televisie, maar ook via de digitale snelweg van het internet.

Dat maakt dat er op dit moment geen enkele zelfstandige kranten uitgever meer is in Nederland.

De gehele Nederlandse markt is in handen van buitenlandse uitgevers.

Aardig detail is dat in de drukkerij wereld de vakbonden een enorme sterke positie in namen: het is nog niet eens zo lang geleden dat drukkerijen alleen medewerkers in dienst mochten hebben die lid waren van de vakbond. Eeuwen geleden waren het de gilden die actief waren in die wereld.

Nog altijd vieren de drukkers op de eerste maandag na Drie Koningen Koppermaandag. Dan wordt een proeve van bekwaamheid aangeboden aan een belangrijk persoon en gingen de gezellen langs de deuren om hun kopperpenningen te innen.

Ook de Independent Order of Odd Fellows is ooit voortgekomen uit de gilden.

En zo vielen voor mij ook dingen samen en ben ik een trouw bezoeker van de Apeldoornse Odd Fellows!

Rien F. Inniger